به گزارش سراج24، شهر «عین العرب» که کُردهای سوریه آن را «کوبانی» می‌نامند، واقع در ریف شمالی حلب و در نزدیکی مرزهای ترکیه همچنان از اهمیت بسزایی در بازی بازیگران عرصه منطقه‌ای و بین المللی برخوردار است و نقطه تلاقی و رویایی ایدئولوژی‌هایی تلقی می‌شود که عرصه‌های مختلف منطقه را شعله‌ور کرده است.
از دید «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهوری ترکیه «عین العرب» (کوبانی) کلید ورود به خاک سوریه با دستاویز مقابله با گروه تروریستی تکفیری «داعش» و ایجاد منطقه‌ای حائل در سوریه و تحمیل ممنوعیت پرواز هواپیماها به بهانه خطری است که داعش علیه این پروازها ایجاد می‌کند. اما باید توجه داشت چنین دیدگاهی سناریو رویارویی ارتش سوریه و ارتش ترکیه و ورود ناتو و هم پیمانان منطقه‌ایش به عرصه را مطرح می‌کند که بازتاب‌ها و نتایج خاص خویش را به دنبال دارد، از جمله اینکه موفقیت اردوغان در این سناریو می‌تواند، وی و حزبش را از بحرانی که در آن گرفتار آمده نجات دهد و اردوغان و حزب حاکمش را به عنوان یکی از مهمترین بازیگران منطقه‌ای مطرح کند که باید در ترسیم نقشه‌های جدید منطقه نقش و بر خطوط نفت و گاز خاورمیانه تسلط و تحکم داشته باشد.
اما سوال اساسی اینجاست که بحران در روابط سوریه و ترکیه از کجا ناشی می شود و چرا روابط دوستانه این دو کشور که در زمان دولت اردوغان روند خوبی را طی می‌کرد به یکباره به بحران انجامید؟
آیا منافع مادی و عینی ترکیه که ریشه در ساخت سیاسی ترکیه دارد باعث بحران در روابط ترکیه و سوریه شده یا عقاید و ادراکات حزب حاکم عدالت و توسعه است که به شکل‌گیری این بحران منجر شده است؟
در پاسخ می‌توان گفت؛ بحران آنکارا و دمشق را نباید در ایدئولوژی سیاسی اعلامی ترکیه دنبال کرد، بلکه در عوض باید در تغییر الگویی جستجو کرد که در مسیر تفسیر نخبگان سیاسی ترکیه از جغرافیای خاورمیانه و محیط ژئوپلیتیک آن قرار دارد. این تفسیر منجر به تضعیف تئوری به صفر رساندن مشکلات با همسایگان شده و به جای آن استراتژی ایجاد کمربند امنیتی در محیط پیرامون ترکیه تقویت می‌گردد.
بنابراین می‌توان عنوان کرد که بسیاری از سیاست‌ها که با اقدامات دولت حاکم ترکیه در قبال سوریه ایجاد شده است به عوامل رئالیستی نسبت داده می‌شود که در واقع تغییرات در محیط ساختاری و استراتژیکی کشورهای حول ترکیه را منعکس می‌کند؛ هرچند این بدان معنا نیست که رهبران حزب عدالت و توسعه در تشکیل این سیاست‌ها و محیط ساختاری تأثیری ندارند.
در همین زمینه می توان به عواملی همچون اختلافات دیرینه ترکیه و سوریه ، خطر سوریه برای یکی از بزرگ ترین شرکا ترکیه یعنی اسرائیل و معمای امنیتی حاصل از تحولات منطقه برای ترکیه اشاره کرد که یقینا نقش تاثیر گذاری بر مواضع ترکیه در قبال سوریه ایفا می کنند.
اختلافات دیرینه ترکیه و سوریه
ترکیه و سوریه از گذشته تا به حال در روابط دوجانبه خود با مشکلاتی مواجه بوده‌اند. در این میان سه اختلاف اصلی همواره سایه خود را بر روابط این دو کشور حفظ کرده‌اند. مسئله کردها، تقسیم منابع آبی مشترک و اختلاف ارضی بر سر استان هاتای، سه مسئله مهم و اختلاف‌انگیز در روابط ترکیه و سوریه بوده‌اند. نخستین اختلاف ترکیه و سوریه در مورد مالکیت بر استان هاتای است که در حال حاضر در تصرف ترکیه قرار دارد. دومین اختلاف به مسئله آب و نحوة تقسیم و بهره‌برداری از آب‌های مشترک میان ترکیه و سوریه مربوط می‌شود. سومین و مهمترین اختلاف ترکیه و سوریه به مسئله کردها مربوط است.
سوریه دوست ترکیه است یا دشمن "اسرائیل" دوست ترکیه
سوریه تهدیدی برای یکی از بزگ ترین شرکا منطقه ای ترکیه یعنی رژیم صهیونیستی محسوب می شود که بدون شک مواضع رهبران ترکیه در برابر آن نمی تواند بی تاثیر از فشارهای این شریک دیرینه باشد.
ترکیه اولین کشور مسلمان خاورمیانه است که در سال 1949 اسرائیل را به رسمیت شناخت و روابط دیپلماتیک با این کشور برقرار کرد.
معمار اصلی روابط نوین ترکیه و اسرائیل ژنرال چوبیک بیرکه از نسل ژنرال های حامی آتاتورک دارای نشان رهبری از موسسه یهودی jimas است. وی در سال 1996 به عنوان نایب رئیس ستاد فرماندهی ارتش ترکیه به اسرائیل رفت و به دنبال این دیدار توافقنامه های امنیتی و نظامی مهمی میان ترکیه و اسرائیل به امضاء رسید که مهم ترین آن فروش تانک های مرکاوا I I I از اسرائیل ، کمک به تولید موشک هایی با برد 500 کیلومتر در ترکیه با فناوری اسرائیل ، آموزش تیم های ویژه اطلاعاتی – عملیاتی و مبادلات کل اطلاعات میان دو کشور بود. به موازات افزایش همکاری های نظامی ترکیه و اسرائیل دو طرف گام های مهمی نیز در زمینه توسعه اقتصادی برداشتند.
روند رو به رشد روابط ترکیه و اسرائیل همچنان ادامه داشت تا اینکه سال 2005 سرآغاز جدیدی را در روابط ترکیه – اسرائیل رقم زد ؛ به طور کلی در این سال ترکیه به بزرگ ترین شریک تجاری اسرائیل در منطقه تبدیل گشت.
با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه تحولی بزرگ در تاریخ معاصر ترکیه شکل گرفت و این حزب در سیاست خارجی تحرکات جدیدی را آغاز نمود.
اگر چه در مقاطعی این روابط به سمت تیرگی می رفت اما علی رغم این بارها مسئولان ارشد ترکیه علنا اعلام می کردند که ترکیه همچنان دوست اسرائیل است و به عقیده برخی نظریه پردازان روابط ترکیه و اسرائیل بویژه پس از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه روابط استراتژیکی بوده است که بسیاری از منافع اسرائیل و ترکیه را به یکدیگر گره زد.
معمای امنیتی حاصل از تحولات منطقه برای ترکیه
بحران روابط آنکارا با دمشق را باید در ژئوپلیتیک محیط پیرامونی ترکیه جستجو کرد. در حقیقت بر اساس نگاه ترک‌ها محیط جدیدی بعد از جنگ عراق در سال 2003 ایجاد شده است. در این محیط جدید ضرورت دارد عنوان کنیم که دو همسایه عرب ترکیه یعنی عراق و سوریه در حوزه نفوذ ایران قرار دارند. این یک توسعه بی‌سابقه در کل تاریخ رقابت ترکیه و ایران می‌باشد. با توجه به این زنجیره اتحادی، ایران به طور موثر قدرت منطقه‌ای در مدیترانه شده است، ترکیه ایران را به عنوان یک تهدید جدی امنیتی در منطقه نمی‌بیند ولی آن را به عنوان یک رقیب می‌نگرد.
سوریه، عراق و لبنان سه کشور فوق‌العاده مهم برای ترکیه می‌باشند. ترکیه رقابت جدی تاریخی در این منطقه با ایران دارد. اگر چه این رقابت یک رقابت نرم ژئوپلیتیکی می‌باشد که اخیراً نیز شدت یافته است. این در حالی است که جنگ عراق پازل خاورمیانه را کامل نمود و عوامل شیعه را به قدرت رساند، افزون بر این1800 کیلومتر مرز مشترک این کشورها با ترکیه، معمای امنیتی جدیدی را برای ترکیه به‌وجود آورده است.
اگرچه در تعیین سیاست خارجی یک کشور عواملی گوناگونی موثر هستند اما عواملی همچون اختلافات دیرینه ترکیه و سوریه ، خطر سوریه برای یکی از بزرگ ترین شرکا ترکیه یعنی اسرائیل و معمای امنیتی حاصل از تحولات منطقه برای ترکیه یقینا نقش تاثیر گذاری بر مواضع ترکیه در قبال سوریه ایفا می کنند.
انتهای پیام/
